Interwencja kryzysowa

Nie zawsze pomoc psychologiczna, jakiej poszukują pacjenci, może być rozłożona w czasie. Zdarza się, że wspomniana pomoc musi przyjść nagle i szybko. W takich sytuacjach mamy do czynienia z tzw. interwencją kryzysową. Pomoc psychologiczna w kryzysie najczęściej polega na kontakcie telefonicznym i rozmowie, której skutkiem ma być uspokojenie pacjenta, odnalezienie przez niego równowagi po to, by mógł poradzić sobie z rozwiązaniem zaistniałego problemu.

W BrainHELP, jeśli jesteś w procesie terapeutycznym, zawsze możesz skorzystać z konsultacji ze swoim psychoterapeutą ‒ wszystko w ramach ustalonego wspólnie kontraktu terapeutycznego. Jeśli jednak nie obejmuje Cię w tej chwili żadna terapia, a dzieje się w Twoim życiu coś złego ‒ nie czekaj ‒ interwencja kryzysowa to obszar, w ramach którego śmiało możesz poszukiwać pomocy!

Co to jest interwencja kryzysowa?

Z definicji interwencja kryzysowa jest działaniem krótkoterminowym i doraźnym, a jej celem jest szybkie wsparcie pacjenta w sytuacji problemowej na zasadzie „tu i teraz”. Czasami w trakcie rozmowy z psychologiem podczas interwencji kryzysowej ustala się plan dłuższego działania pomocowego, a także wskazuje się pacjentowi środki, jakie może podjąć w ramach rozwiązania swojego kłopotu. Mówiąc w skrócie: interwencja kryzysowa jest swego rodzaju pierwszą pomocą psychologiczną.

Rodzaje kryzysów psychologicznych

Literatura zasadniczo dzieli kryzysy psychologiczne na dwie podstawowe grupy:

• kryzysy rozwojowe ‒ często są związane ze zmianami, jakie mogą się nam przytrafiać w trakcie przyjmowania nowych ról społecznych, a także z kończeniem oraz rozpoczynaniem konkretnych etapów życia. Przykładem sytuacji, które mogą wywołać kryzys są: zakończenie szkoły i/lub rozpoczęcie nowego etapu edukacyjnego, wyprowadzka z domu rodzinnego, wejście w związek małżeński, nowa praca, urodzenie dziecka czy zmiana pracy.
• kryzysy sytuacyjne ‒ kryzysy te występują nagle i zwykle dotyczą sytuacji traumatycznych. Mogą to być sytuacje związane z wypadkami (samochodowymi, pożarami, powodziami), poważnymi chorobami w rodzinie, zdradą, przestępstwami na tle seksualnym, aktami terrorystycznymi czy wojną. Ze względu na niespodziewany charakter cechują się wywołaniem silnego strachu i lęku w osobie poszkodowanej, która odczuwa także bezsilność i niemoc w przejęciu kontroli nad daną sytuacją.

Rozpoznawanie objawów kryzysu

Każdy kryzys może charakteryzować się rozmaitymi objawami, a każdy człowiek może też inaczej zareagować na konkretną sytuację. Poniżej prezentujemy zestawienie kilkunastu objawów, które mogą wskazywać na borykanie się z kryzysem psychologicznym. Jeśli dostrzegasz je u siebie lub bliskich ‒ sięgnij po pomoc.

Objawami kryzysów mogą być:

• przerażenie, lęk i strach, odczuwanie permanentnego zagrożenia,
• poczucie bezradności i niepewność przyszłości,
• ucieczka w używki: alkohol, narkotyki,
• złość, gniew, a także reagowanie płaczem, histerią lub paniką,
• niemożność podejmowania samodzielnych decyzji i odpowiedzialności, uzależnienie się od otoczenia, bierność oraz wycofanie społeczne,
• bezsenność lub częste koszmary senne,
• utrata apetytu lub kompulsywne jedzenie,
• nadmierne pocenie się, problemy żołądkowe, kłopoty z oddychaniem,
• pogorszenie koncentracji, zaburzenia uwagi.

Techniki radzenia sobie w kryzysie

W kontekście kryzysów psychologicznych najważniejsze jest uświadomienie sobie, że taki kryzys może występować. Wiele osób znajdujących się w kryzysach unika tego tematu, zaprzecza i usilnie przekonuje otoczenie, że wszystko jest w porządku. Takie zachowanie dosyć często dotyczy osób funkcjonujących w towarzystwie ludzi przemocowych. 

Doświadczanie kryzysu życiowego nie zawsze oznacza konieczność podjęcia np. psychoterapii. Ze stosunkowo niewielkim problemem możesz radzić sobie we własnym zakresie, stosując kilka poniższych wskazówek:

• Daj sobie przestrzeń na przeżywanie niezbędnych emocji.
• Porozmawiaj z życzliwą sobie osobą, otaczaj się wspierającymi ludźmi. Pielęgnuj dobre kontakty społeczne.
• Stosuj techniki relaksacyjne, uważnościowe. Pomocny może okazać się mindfulness.
• Pracuj nad świadomym oddychaniem ‒ dzięki temu uspokoisz fizycznie swój organizm.

Jak znaleźć pomoc w kryzysie psychologicznym?

W kryzysach psychologicznych, które są ponad Twoje możliwości radzenia sobie, warto sięgnąć po pomoc w formie interwencji kryzysowej. Można jej szukać zarówno w prywatnych centrach psychologicznych, które mają w swojej ofercie taką formę pracy z pacjentem, ale oprócz tego istnieje szereg instytucji, które stricte zajmują się poradnictwem psychologicznym i interwencją kryzysową.

Gdzie szukać pomocy z kryzysie? Dostęp do linii telefonicznych interwencji kryzysowej

Wśród popularnych kierunków, od których dobrze zacząć, są:

• lokalne Ośrodki Interwencji Kryzysowej ‒ w Krakowie taka instytucja ma swoją siedzibę przy ul. Radziwiłłowskiej 8B, natomiast na stronie internetowej ośrodka znajdziesz aktualne numery całodobowego oraz wieczornego telefonu zaufania.
• Centrum Wsparcia dla Osób Dorosłych w Kryzysie Psychicznym ‒ 800 802 222 (całodobowy);
• Kryzysowy Telefon Zaufania ‒ 116 123 (codziennie 14.00‒22.00);
• Telefon dla osób w żałobie ‒ 800 108 108 (pon. ‒ pt. w godz. 14.00‒20.00);

Wsparcie dla dzieci i młodzieży w kryzysie

Dzieci i młodzież to ważna grupa, którą niejednokrotnie potrzebuje wsparcia na rozmaitych płaszczyznach, również emocjonalnej. Jeśli należysz do tej grupy wiekowej i borykasz się z trudnościami w nauce, nie znajdujesz wspólnego języka z rówieśnikami lub rodzicami, przechodzisz trudny czas związany z utratą bliskiej osoby, a może doświadczasz przemocy, również w środowisku internetowym, skorzystaj z poniższych źródeł wsparcia:

• 116 111 ‒ całodobowy telefon zaufania dla dzieci i młodzieży;
• 800 121 212 ‒ całodobowy telefon zaufania Rzecznika Praw Dziecka;
• 22 484 88 04 ‒ telefon zaufania młodych (pon. ‒ sb. w godz. 13.00‒20.00);
• 800 111 123 ‒ Tumbolinia: pomoc dzieciom w żałobie (pon. ‒ pt. w godz. 12.00‒18.00);
• 800 100 100 ‒ telefon dla nauczycieli i rodziców w sprawie bezpieczeństwa dzieci (pon. ‒ pt. w godz. 12.00‒15.00).

Przeciwdziałanie samobójstwom

Temat przeciwdziałania samobójstwom to obszar dość trudny. Zabierając się za profilaktykę ‒ czy to w jednostkach edukacyjnych na szerszą skalę czy też indywidualnie, chcąc pomóc osobie borykającej się z depresją, okaleczeniami, a nawet myślami czy próbami samobójczymi, należy pamiętać o tym, by samym sposobem poruszania wątków targnięcia się na własne życie, nie normalizować tematu poprzez ukazywanie go jako naturalnej kolei rzeczy w konkretnej sytuacji losowej. Osoby znajdujące się w kryzysie samobójczym, a także ich bliscy, mogą szukać wsparcia w tych miejscach:

• portal fundacji Życie warte jest rozmowy;
• poradnie zdrowia psychicznego w całej Polsce (wizyta u psychologa, psychoterapeuty i/lub psychiatry);
• bezpłatne telefony zaufania: 116 123, 116 111 (dla dzieci i młodzieży).

Dobrą profilaktyką, która również w przypadku przeciwdziałania samobójstwom ma spore znaczenie, jest otwartość międzyludzka na okazywanie emocji, rozmawianie o nich i nabywanie tzw. odporności psychicznej. Wedle tych założeń człowiek zdobywa umiejętności radzenia sobie w chwilach trudnych oraz świadomość, że w momencie, który może wydawać się sytuacją „bez wyjścia”, warto szukać pomocy lub o nią poprosić.

Pomoc dla ofiar przemocy domowej

Przemoc w rodzinie może dotyczyć nie tylko dzieci, ale i współmałżonków, osoby z niepełnosprawnościami czy seniorów. Każdy, kto takiej przemocy doświadcza może, a nawet powinien skorzystać z pomocy, np. poprzez takie organizacje:

• 800 120 002 ‒ całodobowy ogólnopolski telefon dla ofiar przemocy w rodzinie, tzw. „niebieska linia”;
• 112 i 997 ‒ w sytuacjach zagrażających życiu lub zdrowiu pamiętaj o możliwości skorzystania z numerów alarmowych: ogólnego 112 oraz policyjnego 997. Na te numery możesz też zadzwonić, jeśli jesteś świadkiem przemocy;
• 800 120 226 ‒ policyjny telefon zaufania ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie (pon. ‒ pt. w godz. 9.30‒15.30);
• 888 883 388 ‒ telefon dla kobiet doświadczających przemocy (pon. ‒ pt. w godz. 11.00-19.00);
• 608 271 402 ‒ telefon zaufania dla mężczyzn (pon. ‒ śr. w godz. 17.00‒19.00 oraz czw. 19.00‒21.00).

Interwencja kryzysowa online

Pomocy psychologicznej można także szukać poprzez Internet. Niektórzy bezpieczniej czują się schowani za klawiaturą i tekstem pisanym, stąd są powoływane ośrodki, które zajmują się pomocą online. Takim miejscem jest np. portal 116sos.pl. Za jego pośrednictwem można skontaktować się, wypełniając elektroniczny formularz lub dołączając do czatu ze specjalistą. Wiele wcześniej wymienionych numerów posiada swoje odpowiedniki pomocowe w wersji online. Dzieci i młodzież jest także zachęcane do korzystania ze strony telefonu zaufania 116111.pl, na której także można porozmawiać o trudnych życiowych sytuacjach. Podobne wsparcie można uzyskać czatując anonimowo ze specjalistami obsługującymi numer dziecięcego telefonu zaufania Rzecznika Praw Dziecka ‒ 800121212.pl.  

Wsparcie w sytuacjach traumatycznych

Pomocy i wsparcia ‒ niekoniecznie w ramach psychoterapii, a właśnie poprzez interwencję kryzysową ‒ można szukać również w innych, konkretnych źródłach dopasowanych do konkretnego kryzysu:

• 801 24 70 70 ‒ całodobowa linia wsparcia w sprawie osób zaginionych;
• 800 280 900 ‒ wsparcie dla osób dotkniętych przemocą seksualną w Kościele (zranieni.info);
• 800 107 777 ‒ telefon interwencyjny Centrum Praw Kobiet;
• 801 888 448 lub 22 692 82 26 ‒  telefon zaufania HIV/AIDS (pon. ‒ pt. w godz. 9.00‒21.00);
• 22 484 88 01 ‒ antydepresyjny telefon zaufania (pon. ‒ pt. w godz. 15.00‒20.00).

Wsparcie dla bliskich w kryzysie

Kryzys psychologiczny często nie jest sprawą wyłącznie danej jednostki. Bez wątpienia może dotykać również najbliższej rodziny, ale i przyjaciół czy osób, z którymi dana jednostka pracuje lub po prostu często przebywa. Wielu z tych ludzi może wykazywać chęć niesienia pomocy i szuka właściwych sposobów, z jakich można skorzystać w takich sytuacjach. Dla nich powstają takie portale jak np. Życie warte jest rozmowy, na którym można znaleźć rozmaite informacje dotyczące pomocy osobom w kryzysie czy też strona internetowa Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę, która jest bazą wiedzy i dla młodych ludzi, ale też dla ich rodziców, opiekunów czy nauczycieli.