W latach 80. XX wieku na arenie terapeutycznej sukcesy odnosiła terapia poznawczo-behawioralna. To właśnie ona zdobywała kolejne naukowe potwierdzenia skuteczności działania i poszerzała grono zafascynowanych nią terapeutów. Pewna amerykańska psycholożka ‒ Marsha Linehan dostrzegła jednak w CBT pewne braki: terapia ta nie przynosiła takich skutków, jakie były konieczne w pracy z ludźmi zmagającymi się z zaburzeniami osobowości z pogranicza, którzy mieli tendencję do działań samobójczych. Badaczka ta postanowiła dodać do standardowych założeń CBT elementy uważności (mindfulness), a także odrobinę filozofii dialektycznej. Tak powstał nurt nazywany dzisiaj dialektyczną terapią behawioralną.
Na czym polega terapia dialektyczno-behawioralna?
DBT łączy elementy wspomnianej już terapii poznawczo-behawioralnej z technikami akceptacji i uważności. Kluczowym celem tej modalności jest pomoc pacjentowi w zrozumieniu i akceptacji swoich emocji, ale także nauczenie go, jak skutecznie może modyfikować destrukcyjne schematy zachowań. Przyglądając się zatem temu, na czym opiera się DBT, możemy wyróżnić dwa kluczowe elementy:
- akceptację ‒ własnych doświadczeń, myśli, emocji,
- zmianę ‒ tych elementów, które prowadzą do cierpienia i problemów w codziennym funkcjonowaniu.
Główne założenia terapii DBT na temat jej pacjentów i nie tylko
Psychoterapeuta działający w ramach DBT przyjmuje kilka kluczowych założeń, które pomagają mu w niesieniu pomocy pacjentkom i pacjentom zgłaszającym się do procesu terapeutycznego. Ich autorką jest oczywiście twórczyni DBT, czyli Marsha Linehan, a założenia te brzmią tak:
- Pacjenci radzą sobie najlepiej, jak mogą.
- Pacjenci chcą poprawy swojego stanu.
- Pacjenci muszą radzić sobie lepiej, starać się bardziej i muszą być bardziej zmotywowani do zmiany.
- Pacjenci nie musieli spowodować wszystkich swoich problemów, ale i tak muszą je rozwiązać.
- Takie życie, jakie aktualnie prowadzą jednostki z tendencjami samobójczymi i z osobowością z pogranicza, jest nie do zniesienia.
- Pacjenci muszą nauczyć się nowych zachowań we wszystkich istotnych kontekstach.
- Pacjenci nie mogą ponieść porażki w terapii.
- Terapeuci leczący osoby z zaburzeniem osobowości z pogranicza potrzebują wsparcia.
Jak podkreślają osoby specjalizujące się w tym nurcie terapeutycznym, są to założenia, które niesamowicie ułatwiają pracę z pacjentem.
Czym DBT różni się od CBT?
Gdybyśmy chcieli jednym słowem podsumować terapię poznawczo-behawioralną, prawdopodobnie byłaby to „zmiana”. DBT, choć w sporej mierze opiera się na CBT, do terapii wprowadza kilka dodatkowych, istotnych elementów.
- Uważność (mindfulness) ‒ pacjenci uczą się skupiać na chwili obecnej i świadomie reagować na swoje emocje, zamiast działać impulsywnie.
- Emocjonalna regulacja ‒ DBT koncentruje się na zrozumieniu emocji i wypracowaniu strategii zarządzania nimi.
- Tolerancja na dystres ‒ pacjenci rozwijają zdolność radzenia sobie z trudnymi sytuacjami, bez podejmowania działań autodestrukcyjnych.
- Umiejętności interpersonalne ‒ terapia uczy, jak budować zdrowe relacje z innymi, wyznaczać granice i skutecznie komunikować swoje potrzeby.
W odróżnieniu od CBT, która skupia się na zmianie myśli i zachowań, DBT stawia na połączenie tych zmian z akceptacją siebie takim, jakim się jest. Terapia dialektyczno-behawioralna jest też modalnością, w której praca terapeutyczna trwa nieco dłużej.
Komu polecana jest psychoterapia DBT współcześnie?
Terapia dialektyczno-behawioralna, jakiej możesz doświadczyć również w naszym krakowskim Centrum Psychoterapii i Pomocy Psychologicznej BrainHELP, została opracowana z myślą o osobach z zaburzeniem osobowości borderline. Tej grupie pacjentek i pacjentów jest też szczególnie polecana. Dzisiaj DBT znajduje jednak również zastosowanie w leczeniu innych trudności, takich jak:
- samookaleczanie i myśli samobójcze,
- zaburzenia odżywiania (np. bulimia, kompulsywne objadanie się czy anoreksja),
- zaburzenia lękowe i depresyjne,
- chroniczny stres,
- uzależnienia,
- impulsywność i trudności w regulacji emocji.
Jak wygląda praca z terapeutą DBT?
Terapia DBT jest modalnością, która pod względem metod i technik będzie bardzo skoncentrowana na potrzebach pacjenta. Może więc przyjmować rozmaite formy. To, co jest jednak dość charakterystyczne dla DBT to oparcie na czterech głównych filarach:
- indywidualnych sesjach terapeutycznych ‒ to właśnie na nich pacjenci pracują nad swoimi celami, pokonują specyficzne trudności i uczą się nowych schematów radzenia sobie z nimi;
- treningu umiejętności DBT ‒ te zajęcia prowadzone w formie grupowej są świetną okazją do sprawdzenia wyuczonych strategii w praktyce, w kontakcie z drugim człowiekiem. Na zajęciach grupowych pacjenci trenują radzenie sobie z konkretnymi emocjami, relacjami, stresem ‒ pod czujnym okiem terapeutów;
- telefonicznego wsparcia kryzysowego ‒ kontakt z terapeutą w trudnych chwilach pozwala zapobiegać destrukcyjnym zachowaniom. Czasem wystarczy mała wskazówka, która dla pacjenta okaże się tzw. game changerem w kryzysowym momencie;
- zespołu konsultacyjnego dla terapeutów ‒ terapia DBT bardzo mocno zakłada ważność systematycznego wspierania terapeuty w gronie innych profesjonalistów. Superwizja jest konieczna do utrzymania jakości terapii DBT.
Terapeuci DBT w BarinHelp
Artur Karkosz
Psycholog, Psychoterapeuta
Jestem absolwentem psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz psychoterapeutą poznawczo-behawioralnym w trakcie pełnego, 4-letniego szkolenia w Instytucie Poznawczym. Pracuję w nurcie CBT (Cognitive Behavioral Therapy) z elementami terapii tzw. „trzeciej fali” – Terapii Schematów, Terapii akceptacji i zaangażowania (ACT) oraz Dialektycznej terapii behawioralnej (DBT). Doświadczenie zdobywam dodatkowo w Szpitalu Klinicznym im. Józefa Babińskiego w Krakowie. Człowieka rozumiem holistycznie, jako istotę poszukującą harmonii, sensu i znaczenia oraz zdolną do zmiany i rozwoju w każdym momencie swojego życia. Bliskie są mi zagadnienia takie jak uważność, naturalność i autentyczność, ale też odwaga, samorealizacja i wolność.
- Psychoterapia indywidualna dorosłych
- Psychoterapia indywidualna młodzieży
- Wizyty stacjonarne
Nurt: nurt poznawczo-behawioralny
Katarzyna Ogińska-Bruchal
Psycholog, Psychoterapeuta
Jestem psychologiem oraz psychoterapeutką w trakcie 4-letniego szkolenia psychoterapeutycznego w nurcie behawioralno-poznawczym. Uczestniczę w całościowym szkoleniu w Instytucie Poznawczym w Krakowie, ośrodku rekomendowanym przez PTTPB. Studia psychologiczne ukończyłam na Uniwersytecie Jagiellońskim. Prowadzę konsultacje i terapię indywidualną, warsztaty i sesje psychoedukacyjne, opierając się na nowoczesnych, naukowo potwierdzonych metodach, które stale rozwijam i poddaję superwizji. Jestem certyfikowanym Trenerem Umiejętności Społecznych dzieci, młodzieży i osób dorosłych.
- Psychoterapia indywidualna dorosłych
- Psychoterapia indywidualna młodzieży
- Psychoterapia indywidualna dzieci
- Trening Umiejętności Społecznych
- Wizyty stacjonarne
Nurt: poznawczo-behawioralny (CBT)
Dlaczego warto wybrać terapię DBT?
DBT to nurt o potwierdzonej naukowo skuteczności, który pomaga osobom zmagającym się z poważnymi trudnościami emocjonalnymi. Dzięki kompleksowemu podejściu, łączącemu akceptację i zmianę, terapia daje pacjentom narzędzia do budowania bardziej satysfakcjonującego życia, wolnego od destrukcyjnych schematów.
Jeśli sądzisz, że terapia DBT to droga, która może przynieść komfort i poprawę obecnego funkcjonowania również w Twoim życiu, zgłoś się do naszego centrum w Krakowie. W gronie naszych specjalistek i specjalistów znajdziesz osoby, które pracują w nurcie dialektyczno-behawioralnym i z chęcią pomogą Ci rozwiązać występujące trudności.
Źródła:
M. Linehan (2007). Zaburzenie osobowości z pogranicza. Terapia poznawczo-behawioralna. Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
