Terapia poznawczo-behawioralna jest jedną z form psychoterapii, stosowaną i cieszącą się rosnącą popularnością na całym świecie. Stąd stopniowo pojawia się zagrożenie związane z narastającymi mitami na temat terapii poznawczo – behawioralnej. Artykuł ma na celu przyjrzenie się niektórym z nich.
Co to jest terapia poznawczo – behawioralna?
Termin „poznawczy” odnosi się do poznawania lub rozpoznawania naszych doświadczeń. Terapia poznawcza stanowi zatem systematyczne i zaplanowane oddziaływanie psychologiczne, które uczy ludzi, jak mają zmieniać swoje myśli, przekonania i postawy. Podstawą terapii poznawczej jest założenie, że to jak myślimy, wpływa na to, co czujemy, czyli zmiana tego, jak myślimy, może zmienić to, co czujemy (Clark i Beck, 2018).
Zgodnie z aktualnymi badaniami skuteczność terapii poznawczo – behawioralnej jest równa skuteczności terapii farmakologicznej, a według niektórych badań przynosi bardziej długotrwałą poprawę niż terapia tylko farmakologiczna (Hollon i in., 2006).
Popularne mity dotyczące terapii poznawczo – behawioralnej
1. Jest zbyt krótka i leczy tylko powierzchowne objawy.
Psychoterapia w nurcie poznawczo-behawioralnym to nie jest szybki sposób na pozbycie się problemu i tak jak każda terapia wymaga intelektualnego i emocjonalnego wysiłku. Ponieważ TPB skupia się na określonych celach i technikach może być stosowana jako terapia krótkoterminowa. Ilość sesji waha się pomiędzy kilkoma a trzydziestoma spotkaniami, w zależności od rodzaju zaburzenia, jego zaawansowania oraz zaangażowania pacjenta. W niektórych przypadkach takich jak leczenie zaburzeń osobowości terapia może potrwać nawet około dwóch lub trzech lat.
2. Jest zbyt płytka, więc nie dociera do źródła problemu.
Terapia poznawczo – behawioralna jest oparta na przebadanych, klinicznych protokołach pracy. Dzięki temu mamy możliwość upewnienia się, że wykonywane ćwiczenia nie są przypadkowe i mają udowodnioną skuteczność. Ważną częścią pracy podczas terapii poznawczo – behawioralnej jest psychoedukacja czyli dostarczanie wiedzy psychologicznej o problemie, z którym przychodzi do nas pacjent. Psychoedukacja pozwala również zrozumieć mechanizmy zaburzeń psychicznych i sposoby radzenia sobie z nimi. Podczas terapii poznawczo – behawioralnej pacjent ma możliwość przyjrzenia się konceptualizacji swojego problemu tzn. pracuje nad swoją samoświadomością, śledząc myśli, przekonania, emocje i zachowanie oraz rozumiejąc jak one się wykształciły.
3. Polega na tresurze i brakuje w niej „empatycznego i humanistycznego podejścia”.
Podstawą w terapii poznawczo – behawioralnej jest stworzenie wspierającej relacji z klientem, opartej na zaufaniu i współpracy. Relacja w takiej terapii jest symetryczna, unika się dyrektywnych metod, a pacjent traktowany jest jak specjalista od swojego życia psychicznego, bez którego nie jest możliwe osiągnięcie celu terapii. Wielu terapeutów poznawczo – behawioralnych wykorzystuje również metody oparte na dialogu motywującym, które mają dodatkowo wzmocnić klienta i dodać mu wiary we własne możliwości.
4. Nie pozwala przyjrzeć się przeszłości.
Jest to argument związany z założeniem, że skuteczna terapia powinna koncentrować się na przeszłości pacjenta, w celu „przepracowania” problemu u źródła. Terapia poznawczo – behawioralna jest zorientowana na konkretny cel, który możemy zmierzyć na skali oraz opiera się na działaniu „tu i teraz” w obliczu aktualnych problemów. Nie oznacza to jednak, że w terapii poznawczo – behawioralnej ignorujemy przeszłość pacjenta. Stworzenie konceptualizacji nie jest możliwe bez zastanowienia się nad tym jak wczesne doświadczenia w życiu ukształtowały jego sposób myślenia i jaki mają wpływ na aktualne problemy pacjenta
Można powiedzieć, że podczas psychoterapii poznawczo-behawioralnej pacjent uczy się, jak być terapeutą dla samego siebie. Dzięki temu, nawet po zakończeniu terapii, będzie mógł lepiej radzić sobie z przytłaczającymi, negatywnymi myślami, lękiem czy złością, a tym samym wpłynąć na swoje samopoczucie. Psychoterapia poznawczo – behawioralna pomaga również myśleć bardziej elastycznie i nie przyjmować za pewnik pierwszej pojawiającej się myśli, co sprzyja przyjmowaniu perspektywy opartej na faktach.
Wokół poszczególnych nurtów psychoterapii wciąż krąży wiele niedopowiedzeń. Przyjrzenie się z bliska założeniom i technikom wykorzystywanym w podejściu poznawczo – behawioralnym pozwala uniknąć stereotypów, stworzonych na podstawie zasłyszanych anegdot. W przypadku wyboru nurtu psychoterapii warto przeanalizować swoje oczekiwania i korzystać z informacji ze sprawdzonych źródeł.
