Terapia poznawczo-behawioralna jest jedną z form psychoterapii, stosowaną i cieszącą się rosnącą popularnością na całym świecie. Stąd stopniowo pojawia się zagrożenie związane z narastającymi mitami na temat terapii poznawczo – behawioralnej. Artykuł ma na celu przyjrzenie się niektórym z nich.
Co to jest terapia poznawczo – behawioralna?
Popularne mity dotyczące terapii poznawczo – behawioralnej
1. Jest zbyt krótka i leczy tylko powierzchowne objawy.
Psychoterapia w nurcie poznawczo-behawioralnym to nie jest szybki sposób na pozbycie się problemu i tak jak każda terapia wymaga intelektualnego i emocjonalnego wysiłku. Ponieważ TPB skupia się na określonych celach i technikach może być stosowana jako terapia krótkoterminowa. Ilość sesji waha się pomiędzy kilkoma a trzydziestoma spotkaniami, w zależności od rodzaju zaburzenia, jego zaawansowania oraz zaangażowania pacjenta. W niektórych przypadkach takich jak leczenie zaburzeń osobowości terapia może potrwać nawet około dwóch lub trzech lat.
Termin „poznawczy” odnosi się do poznawania lub rozpoznawania naszych doświadczeń. Terapia poznawcza stanowi zatem systematyczne i zaplanowane oddziaływanie psychologiczne, które uczy ludzi, jak mają zmieniać swoje myśli, przekonania i postawy. Podstawą terapii poznawczej jest założenie, że to jak myślimy, wpływa na to, co czujemy, czyli zmiana tego, jak myślimy, może zmienić to, co czujemy (Clark i Beck, 2018).
Zgodnie z aktualnymi badaniami skuteczność terapii poznawczo – behawioralnej jest równa skuteczności terapii farmakologicznej, a według niektórych badań przynosi bardziej długotrwałą poprawę niż terapia tylko farmakologiczna (Hollon i in., 2006).
2. Jest zbyt płytka, więc nie dociera do źródła problemu.
Terapia poznawczo – behawioralna jest oparta na przebadanych, klinicznych protokołach pracy. Dzięki temu mamy możliwość upewnienia się, że wykonywane ćwiczenia nie są przypadkowe i mają udowodnioną skuteczność. Ważną częścią pracy podczas terapii poznawczo – behawioralnej jest psychoedukacja czyli dostarczanie wiedzy psychologicznej o problemie, z którym przychodzi do nas pacjent. Psychoedukacja pozwala również zrozumieć mechanizmy zaburzeń psychicznych i sposoby radzenia sobie z nimi. Podczas terapii poznawczo – behawioralnej pacjent ma możliwość przyjrzenia się konceptualizacji swojego problemu tzn. pracuje nad swoją samoświadomością, śledząc myśli, przekonania, emocje i zachowanie oraz rozumiejąc jak one się wykształciły.
3. Polega na tresurze i brakuje w niej „empatycznego i humanistycznego podejścia”.
Podstawą w terapii poznawczo – behawioralnej jest stworzenie wspierającej relacji z klientem, opartej na zaufaniu i współpracy. Relacja w takiej terapii jest symetryczna, unika się dyrektywnych metod, a pacjent traktowany jest jak specjalista od swojego życia psychicznego, bez którego nie jest możliwe osiągnięcie celu terapii. Wielu terapeutów poznawczo – behawioralnych wykorzystuje również metody oparte na dialogu motywującym, które mają dodatkowo wzmocnić klienta i dodać mu wiary we własne możliwości.
4. Nie pozwala przyjrzeć się przeszłości.
Jest to argument związany z założeniem, że skuteczna terapia powinna koncentrować się na przeszłości pacjenta, w celu „przepracowania” problemu u źródła. Terapia poznawczo – behawioralna jest zorientowana na konkretny cel, który możemy zmierzyć na skali oraz opiera się na działaniu „tu i teraz” w obliczu aktualnych problemów. Nie oznacza to jednak, że w terapii poznawczo – behawioralnej ignorujemy przeszłość pacjenta. Stworzenie konceptualizacji nie jest możliwe bez zastanowienia się nad tym jak wczesne doświadczenia w życiu ukształtowały jego sposób myślenia i jaki mają wpływ na aktualne problemy pacjenta
Można powiedzieć, że podczas psychoterapii poznawczo-behawioralnej pacjent uczy się, jak być terapeutą dla samego siebie. Dzięki temu, nawet po zakończeniu terapii, będzie mógł lepiej radzić sobie z przytłaczającymi, negatywnymi myślami, lękiem czy złością, a tym samym wpłynąć na swoje samopoczucie. Psychoterapia poznawczo – behawioralna pomaga również myśleć bardziej elastycznie i nie przyjmować za pewnik pierwszej pojawiającej się myśli, co sprzyja przyjmowaniu perspektywy opartej na faktach.
Wokół poszczególnych nurtów psychoterapii wciąż krąży wiele niedopowiedzeń. Przyjrzenie się z bliska założeniom i technikom wykorzystywanym w podejściu poznawczo – behawioralnym pozwala uniknąć stereotypów, stworzonych na podstawie zasłyszanych anegdot. W przypadku wyboru nurtu psychoterapii warto przeanalizować swoje oczekiwania i korzystać z informacji ze sprawdzonych źródeł.
