Wypalenie zawodowe nie pojawia się nagle ‒ sprawdź, jak je rozpoznać
Wypalenie zawodowe dotyka przedstawicieli różnych zawodów. Pojawia się zazwyczaj wtedy, gdy pracownik jest często narażony na stresujące sytuacje, do opanowania których nie posiada odpowiednich zasobów – materialnych, operacyjnych czy wreszcie mentalnych. Na ryzyko wypalenia zawodowego narażone są zatem w szczególności osoby wykonujące stresujące zawody. Jak radzić sobie z wypaleniem w pracy, dlaczego w ogóle dochodzi do jego powstania, a także jakie są jego objawy i etapy?
Co to jest wypalenie zawodowe? Definicja
Czym jest wypalenie zawodowe i czy jest to choroba? Istnieje wiele definicji wypalenia zawodowego, nazywanego również zmęczeniem zawodowym. W każdej z nich można znaleźć wzmiankę o tym, że oznaką tego syndromu jest przede wszystkim
stan wyczerpania emocjonalnego w pracy, któremu towarzyszy coraz bardziej cyniczne nastawienie do wykonywanych obowiązków wraz z ograniczonym poczuciem sprawczości i brakiem odczuwania sukcesów. Jeśli stan ten utrzymuje się przez dłuższy czas, mamy wówczas do czynienia z wypaleniem zawodowym. Choć zmęczenie zawodowe to nie choroba, to może prowadzić do rozmaitych stanów chorobowych.
Wypalenie zawodowe – objawy
Poza wspomnianymi wyżej symptomami na wypalenie zawodowe wskazują również poniższe oznaki:
- coraz częste nieprzychodzenie do pracy bez wyraźnego powodu,
- zmniejszona produktywność w wykonywaniu obowiązków zawodowych,
- odczuwanie coraz silniejszych, negatywnych emocji w miejscu pracy,
- obniżony nastrój.
Etapy wypalenia zawodowego
Większość specjalistów zgadza się co do tego, że istnieją trzy główne fazy wypalenia zawodowego:
- Etap pierwszy – charakteryzuje się postępującym zmęczeniem fizycznym i psychicznym, problemami z zasypianiem, odczuciami bólowymi nieznanego pochodzenia, pogorszoną koncentracją, prokrastynacją, dezorientacją przestrzenną, a nawet poważniejszymi neuropatiami. Objawy są związane głównie z zwiększonym poziomem kortyzolu, czyli hormonu stresu, we krwi.
- Etap drugi – jest to faza, w której dana osoba przyjmuje postawę cyniczną, czasami nawet agresywną, względem swojej pracy. Myśli poświęcane pracy są przesiąknięte pesymizmem. Towarzyszy temu nadwrażliwość emocjonalna, zanik empatii, zmienność humoru oraz poczucie winy. Zmianę w dotychczasowej postawie i zachowaniu danej osoby zaczyna dostrzegać jej otoczenie, szczególnie znajomi w pracy.
- Etap trzeci – gdy wypalenie zawodowe osiąga swój najwyższy poziom, uczucie spełnienia zawodowego całkowicie znika. Znacząco obniża się poziom efektywności w pracy. Osoba w trzecim stadium wypalenia zawodowego przestaje w jakikolwiek sposób angażować się w wykonywane czynności. Pojawia się w niej uczucie bycia w impasie, co wiąże się ze zwiększonym ryzykiem popełnienia samobójstwa.
Wypalenie zawodowe – jak sobie radzić?
Zastanawiasz się, co robić, jeśli zauważasz u siebie objawy wypalenie zawodowego ‒ podobne do tych wymienionych wcześniej?
W pierwszej kolejności warto skonsultować się ze specjalistą. Do jakiego lekarza się zgłosić? Najlepiej udać się do psychiatry lub do psychologa. Po konsultacji i diagnozie wypalenia zawodowego specjalista będzie w stanie zaproponować odpowiednie leczenie. Jak walczy się z wypaleniem zawodowym?
Najczęściej pacjentom poleca się rozpoczęcie psychoterapii indywidualnej. Nie istnieje jednak jeden sposób na to, aby skutecznie wyleczyć wypalenie zawodowe – terapia jest zawsze ustalana indywidualnie dla każdego pacjenta.
Jeśli aktualnie zmagasz się z wypaleniem zawodowym i
zastanawiasz się, jaki nurt psychoterapii wybrać, zajrzyj na nasz blog. W innym artykule odpowiadaliśmy właśnie na to pytanie!
Przyczyny wypalenia zawodowego
Uważa się, że na wypalenie zawodowe są w szczególności podatne
osoby pracujące w sektorze zdrowia, edukacji, a także w branżach, gdzie na co dzień występuje kontakt z drugą osobą – pacjentem, uczniem czy klientem. Występowaniu wypalenia zawodowego sprzyjają takie czynniki jak nadmierna ilość pracy, brak uznania wobec pracowników, znaczne restrykcje wobec inicjatyw pracownika, trudności z dostępem do informacji, a także konflikty z współpracownikami. Zmęczenie zawodowe pojawia się także częściej
w firmach, gdzie szefostwo jest niekompetentne lub nieobecne.
Skutki wypalenia zawodowego
Wypalenie zawodowe wiąże się z występowaniem
wysokiego poziomu stresu we krwi, co ma niezwykle szkodliwy wpływ na stan zdrowia, zwłaszcza w długofalowej perspektywie. Chroniczny
stres w miejscu pracy sprzyja chorobom kardiologicznym, a także cukrzycy typu drugiego.
Zmęczenie zawodowe może być przyczyną uzależnienia od alkoholu czy narkotyków. Istnieją także badania pokazujące, że wypalenie zawodowe zwiększa ryzyko depresji oraz zaburzeń nerwowych.
Wypalenie zawodowe a depresja
Szanse na wystąpienie depresji wśród kobiet i mężczyzn dotkniętych syndromem wypalenia zawodowego są większe w przypadku pań.
Jeśli wypalenie zawodowe nie jest w jakikolwiek sposób leczone, może z czasem przerodzić się w chroniczną depresję, której występowanie znacząco zwiększa ryzyko popełnienia samobójstwa.
Profilaktyka wypalenia zawodowego
Jak walczyć z wypaleniem zawodowym? Warto postawić na przeciwdziałanie temu syndromowi, czyli stosować
techniki pozwalające uniknąć stresu w miejscu pracy. Profilaktyka syndromu wypalenia zawodowego obejmuje między innymi umiejętność dystansowania się od stresujących sytuacji, oddzielenie samooceny od wyników osiąganych w pracy, a także pozbycie się perfekcjonizmu i chęci kontroli. Wysoką skutecznością w zapobieganiu wypaleniu zawodowemu odznaczają się także techniki mindfulness, medytacja, kontakt z naturą oraz uprawianie sportu.
