Dystymia jest to chroniczne obniżenie nastroju trwające minimum dwa lata. Objawia się odczuwaniem stałego przygnębienia z krótkimi okresami poprawy samopoczucia. Według statystyk nawet kilka procent ogólnej populacji wykazuje objawy dystymiczne. Dystymii często towarzyszą inne zaburzenia psychiczne, takie jak zaburzenia lękowe lub osobowości. Badania wskazują na bardziej biologiczne niż psychologiczne przyczyny tego schorzenia.
Dystymia – objawy
Dystymia bywa również nazywana depresją nerwicową lub depresyjnymi zaburzeniami osobowości, jako że z klinicznego punktu widzenia jest umieszczana w spektrum pomiędzy zaburzeniami osobowości a zaburzeniami depresyjnymi. Zgodnie z klasyfikacją DSM-5 (ang. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders), zbudowaną przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne, dystymia jest zaliczana do grupy trwałych zaburzeń depresyjnych. Dystymia objawia się poprzez utrzymywanie się u pacjenta obniżonego nastroju przez dwa lub więcej lat, czemu dodatkowo towarzyszą co najmniej dwa z poniższych objawów:
- niski poziom energii,
- podejście do życia cechujące się katastrofizmem – uczucie braku nadziei, niemocy, wewnętrznej pustki,
- zmiany apetytu,
- problemy ze snem,
- zaburzenia koncentracji i uwagi,
- problemy w podejmowaniu decyzji.
Oprócz objawów stricte psychicznych podczas dystymii niektórzy pacjenci skarżą się na objawy somatyczne. Fizyczny ból odczuwany podczas dystymii może jednak nie mieć potwierdzenia w badaniach lekarskich. Może jednak być i tak, że dystymia pojawi się przy okazji innych chorób, np. stwardnienia rozsianego czy po urazie ośrodkowego układu nerwowego.
Jak wyjść z dystymii?
Czy dystymia jest uleczalna? Tak – w leczeniu dystymii stosuje się zarówno podejście farmakologiczne, jak i psychoterapeutyczne. Korzystanie z obu form pomocy zapewnia wysoką skuteczność zdrowienia. Formy psychoterapii stosowane często do walki z dystymią to:
- Terapia poznawczo-behawioralna (CBT, ang. cognitive-behavioral therapy) – zgodnie z jej założeniami zaburzenia psychiczne są spowodowane przez procesy poznawcze. Na podstawie doświadczeń życiowych u pacjenta wykształcają się schematy myślowe dotyczące otoczenia lub jego samego, które powodują występowanie zaburzenia. Żeby doszło do poprawy, należy zmienić te przekonania. Celem psychoterapii poznawczo-behawioralnej jest redukcja objawów, poprawa funkcjonowania pacjenta, a ostatecznie – całkowite ustąpienie zaburzeń. CBT wymaga od pacjenta aktywnego uczestniczenia w „naprawie” schematów myślowych, w tym ich kwestionowania oraz modyfikacji. Od czasu powstania założeń tego nurtu przygotowano szereg rozmaitych protokołów stosowanych do leczenia określonych zaburzeń. Obecnie wykorzystuje się w niej przede wszystkim techniki poznawcze, behawioralne oraz skoncentrowane na emocjach.
- Terapia psychodynamiczna – skupia się na pomocy pacjentom w poznawaniu przyczyny ich zaburzenia, takich jak konflikty wewnętrzne będące wynikiem trudnych relacji z najbliższymi, a także długotrwałe zaprzeczanie lub tłumienie bolesnych emocji. W terapii psychodynamicznej pod uwagę bierze się przede wszystkim wewnętrzny świat chorego, w tym jego wyobrażenia na temat samego siebie oraz najbliższego otoczenia. Psychoterapeuta stara się również zbadać nieświadome motywy, przez które pacjent postrzega rzeczywistości w określony sposób. Terapia psychodynamiczna charakteryzuje się również tym, że kładzie duży nacisk na przeszłośćoraz jej powiązania z teraźniejszością. Głównym tematem sesji psychoterapeutycznych są zatem dotychczasowe doświadczenia pacjenta, w tym wychwytywanie pewnych powtarzających się wzorców w jego zachowaniu, relacjach i myślach, a także badaniu ich wpływu na teraźniejszość. Pod lupę brany jest świat fantazji oraz uczuć, w szczególności tych o charakterze sprzecznym lub niepokojącym. Celem sesji jest również rozpracowanie mechanizmów obronnych, które mają chronić przed pojawianiem się nieprzyjemnych myśli i odczuć.
Dystymia a depresja – różnice
Dystymia różni się od depresji przede wszystkim stopniem nasilenia objawów. Ze względu na to, że osoby cierpiące na dystymię często potrafią na co dzień normalnie funkcjonować, jest ona często nazywana lżejszą formą depresji lub depresją wysoko funkcjonującą. Dystymia ma również bardziej długotrwały charakter w przeciwieństwie do epizodu depresyjnego, który zazwyczaj trwa do kilku miesięcy. Chory zwykle uznaje permanentne obniżenie nastroju jako cechę swojej osobowości, przez co zgłasza się po pomoc dość późno. Paradoksalnie leczenie osób z dystymią może być przez to trudniejsze niż terapia osób, które cierpią na depresję.
Dużą trudnością jest również niejednoznaczny charakter symptomów tego zaburzenia, które często są uznawane za objawy przepracowania bądź chronicznego stresu. Jakie myśli i zachowania pozwalają podejrzewać pojawienie się dystymii? Należy do nich przede wszystkim utrata czerpania przyjemności z rzeczy, które dotychczas sprawiały frajdę, a także niemożność zrelaksowania się i „odgonienia” negatywnych myśli. Do tego często występuje stopniowe ograniczanie kontaktów z otoczeniem: rodziną, przyjaciółmi, znajomymi z pracy. Chory doświadcza również większych problemów z koncentracją, nie może spać, a także zaczyna kwestionować sens swojego istnienia lub popada w uzależnienie od środków psychoaktywnych. Żeby leczyć dystymię najlepiej jak najszybciej po podejrzeniu pierwszych objawów skontaktować się ze specjalistą.
Pamiętaj: blogi i fora mogą nie być wystarczające. Skorzystaj z doświadczenia psychologów i psychoterapeutów. Nie obawiaj się szukać profesjonalnej pomocy.
